Keynote speech Marleen Slot NFF 2021 (NL)

Filmproducent Marleen Slot (Viking Film) hield deze toespraak tijdens de jaarlijkse Filmpolitieke Werklunch op 26 september 2021, als onderdeel van het Nederlands Film Festival in Utrecht. Deze bijeenkomst werd mede georganiseerd door de Nederlandse Audiovisuele Producenten Alliantie (NAPA) en de vereniging van Nederlandse Content Producenten (NCP).

An English version of this speech can be found HERE.

Op zee (One Night Stand), regie: Marinus Groothof, Viking Film / BNNVARA, NTR, VPRO, 2013

De naam van mijn produc­tiebedrijf – Viking Film – is een ode aan Wieringen, het voor­ma­lige eiland in de kop van Noord-Holland. In de vroege Middeleeuwen deed Wieringen dienst als uitvals­basis voor Vikingen. Iets minder lang geleden groeide ik daar op, als dochter van een visserman. Zoals je miss­chien weet zijn eilan­ders vaak wat eigen­gereide types: gesteld op hun zelf­s­tandigheid en onafhanke­lijkheid. Maar ze zijn ook gewend om samen te werken, om collec­tief op te treden en zorg te dragen voor het eiland en voor elkaar in tijden van nood.

Mijn broer Riekelt van 25, die ook visserman is, sloeg in het voor­jaar van 2018 over­boord. Het was midden in de nacht en zijn kotter bevond zich op volle zee, precies tussen Neder­land en Enge­land. Toen de rest van de beman­ning op een gegeven moment in de gaten kreeg dat Riekelt niet meer op de boot was werd groot alarm geslagen. Zijn eigen schip zette de zoek­tocht in, de reddings­bri­gade voer uit vanuit Den Helder en alle andere schepen in de buurt ontvingen een noodoproep.

De hele vissersvloot schoot te hulp. Er werd gerekend en gemeten, rekening gehouden met de stro­mingen en het laatste moment waarop Riekelt de boot van koers had verlegd. Dichte mist belem­merde het zicht en de redding­she­likopter kon hier­door niet opsti­jgen. Pas drie uur nadat hij te water was geraakt, werd hij tegen alle verwachtingen in gevonden: onderkoeld en uitgeput maar levend. Nota bene door zijn beste vriend Cees, die aan boord was van een andere viskotter van Wieringen, en die uit alle macht zijn naam uitriep over het water. Zijn mooiste vangst noemt de schipper het tot op de dag van vandaag.

Mijn broer was onderdeel van een team en dat dit ene vissers­bootje deel uitmaakte van een veel groter geheel bleek zijn redding. Hier was sprake van gedeelde verant­wo­ordelijkheid in optima forma.

Wanneer ik aan een film­pro­ject begin, is het alsof ik de zee optrek.

Wanneer ik aan een film­pro­ject begin, is het alsof ik de zee optrek. Het is een risi­co­volle onderne­ming, in heel veel opzichten. Finan­cieel, artistiek, inhoudelijk, emotioneel. Tegelijk­er­tijd ben ik niet bang om risico’s te nemen. Het zo goed mogelijk incal­culeren daarvan is een van de mooiste onderdelen van mijn vak. Sterker nog: ik ben ervan over­tuigd dat dit de kern is van het onafhanke­lijk produc­eren. Ik koers op mijn profes­sionele ervaring maar ook op basis van mijn intuïtie. Samen met de andere makers heb ik een idee van de uitkomst, en hoe we daar ongeveer moeten komen en toch word ik altijd weer verrast. Het maakt het produ­cen­tenvak een uitda­gend en nimmer saai beroep.

Mijn strate­gische over­weg­ingen en beslissingen staan altijd in het teken van de ambitie om de beste film te willen maken. Met mijn produc­ties wil ik er namelijk toe doen binnen de Europese filmin­dus­trie. Ik wil films maken die over de hele wereld te zien zijn, op de festi­vals, in de bioscopen en ook on demand. Liefst voor een zo groot mogelijk publiek. Ik weet dat dit ontzettend moeilijk is en het uiterste vraagt van de mensen die betrokken zijn. In mijn optiek lukt dat alleen wanneer sprake is van een team van mensen die echt samen een film aan het maken zijn.

Toen regis­seur Sacha Polak, onze cast, crew en ikzelf twee jaar geleden, hier op het Neder­lands Film Festival, het Gouden Kalf voor Beste Film wonnen voor DIRTY GOD – benadrukte ik in mijn dankwoord het belang van collec­tiviteit voor een opti­maal werk­ende Neder­landse film­sector. Daarmee doelde ik niet alleen op de beman­ning van m’n eigen bootje maar op de hele vloot. In 2019 was namelijk al een paar jaar duidelijk dat de Neder­landse film­sector steeds meer onder druk stond door de snelle veran­dering in het medi­a­land­schap en het kijkgedrag.

Mijn strate­gische over­weg­ingen en beslissingen
staan altijd in het teken van de ambitie
om de beste film te willen maken.

Wereld­wijd is de productie van films, series en andere content substantieel toegenomen. Inter­na­tionaal oper­erende aanbieders waaronder stream­ing­di­en­sten domineren de markt. De opbreng­sten en adver­tentie-inkom­sten van in Neder­land vertoonde audio­vi­suele content, zoals films en series, komen vooral terecht bij deze eind­ex­ploitanten. Slechts een klein deel daarvan vloeit terug naar Neder­landse produc­ties. In deze ​‘winner takes all’-markt is het voor de Neder­landse film- en tv-indus­trie steeds lastiger om voldoende mark­taan­deel te behouden, mark­t­in­vesteringen te verw­erven en onder­schei­dende kwaliteit te blijven leveren. Deze ontwik­kelingen zetten verdi­en­mod­ellen en verhoudingen binnen de keten (van productie tot distrib­utie en exploitatie) op scherp. Daarmee komt ook de versprei­ding van Neder­landse culturele en publieke waarden onder druk.

Voor onafhanke­lijke film- en tele­visiepro­du­centen is het de afgelopen jaren veel moeil­ijker geworden om financiering uit de markt te verkri­jgen. We zijn hier­door steeds afhanke­lijker geworden van inter­na­tionaal copro­duc­eren. Dit biedt weliswaar kansen voor betere budgetten en een groter bereik van film en series. Maar te grote afhanke­lijkheid van copro­duc­eren maakt de positie van onafhanke­lijke produ­centen ook kwetsbaar.

Al deze ontwik­kelingen hangen met elkaar samen en versterken elkaar. Deze neer­waartse spiraal willen we graag keren. We willen namelijk eerst en vooral geweldige produc­ties maken. Met budgetten die toereikend zijn, om alle betrokkenen een eerlijke vergoeding te betalen, en die ons voldoende tijd en ruimte bieden om de verhalen te vertellen die urgent zijn voor ons land. Natu­urlijk is het ook aan onszelf als sector om hieraan te werken – en dat doen we. Maar de druk van buitenaf wordt steeds groter en de onzek­er­heid neemt toe.

In 2019 pleitten de Neder­landse produc­tiesector al eens­gezind bij de over­heid om tempo te zetten achter de invo­ering van een stim­u­ler­ings­maa­tregel. Dit om niet achter te blijven bij andere Europese landen, waar al maatregelen waren of werden genomen om investeringen in de productie en zicht­baarheid van nationale produc­ties te stimuleren. We zijn nu twee jaar verder. En onze wereld staat op zijn kop. Door de coro­nacrisis lijkt het alleen maar moeil­ijker geworden om een goede film tot stand te brengen. Distrib­u­teurs en sales agents durven nu nog minder in films te investeren dan daar­voor. Geef ze eens ongelijk: het afgelopen jaar moesten bioscopen de deuren sluiten hetgeen resul­teerde in een halvering van de omzet ten opzichte van 2019. Tegelijk­er­tijd groeide de omzet van met name grote inter­na­tionaal oper­erende Video-On-Demand-plat­formen exponentieel.

Ik geloof heilig in de kracht van onafhanke­lijk produceren.

Ik ben Europees produ­cent. Daarmee bedoel ik niet alleen dat mijn bedrijf in Neder­land geves­tigd is. De term heeft een culturele en economische betekenis die nauw met elkaar vervlochten zijn. Europa kent tradi­tioneel veel onafhanke­lijke produ­centen die met elkaar zorg dragen voor een divers en kwal­i­tatief hoogstaand aanbod. Ik voel een grote verant­wo­ordelijkheid om daaraan bij te dragen. Ik geloof heilig in de kracht van onafhanke­lijk produceren.

Zojuist rondden wij de eerste draaiperiode af van SILVER HAZE. Deze film van Sacha Polak is gebaseerd op het bijzon­dere maar ook harde levensver­haal van Vicky Knight, de actrice die schit­terde in DIRTY GOD. We willen een film maken die mensen over­rompelt, die raakt en emotion­eert. U mag best weten dat ik gedurende deze 25 draaidagen geen nacht rustig heb geslapen. De angst voor COVID op de set. Werken in de juridische jungle van post-Brexit Londen. De film is exper­i­menteler van opzet dan DIRTY GOD, en kent een veel lager budget. Dat alles maakt het tot een haast onmo­gelijke exercitie voor de regis­seur, cast, crew en mijzelf. Dag en nacht vechten we voor het hoogst haal­bare… Alles voor de beste film.

Als onafhanke­lijk produ­cent kan ik mij echter alleen staande houden zo lang ik mee blijf delen in rechten en opbreng­sten van de produc­ties die ik maak. Als ik daar­entegen in een ondergeschikte rol word gedwongen, verlies ik de zeggen­schap over mijn eigen produc­ties en de mogelijkheid om te blijven investeren in nieuwe produc­ties. Dit is nu vaak het geval wanneer produ­centen samen­werken met VOD-plat­formen: dan krijgen zij de functie van uitvo­erend produ­cent of service produ­cent toebe­deeld. Dit zal zeker ten koste gaan van de pluri­for­miteit en diver­siteit van het aanbod in Europa.

Als de over­heid het belang onder­schrijft van onafhanke­lijke produc­tiehuizen, die kwal­i­tatief hoog­waardige films en series maken die verankerd zijn in de Neder­landse cultuur en samen­leving, en dat het Neder­lands publiek die verhalen verdient, dan moet zij nu in actie komen. En niet langer wegkijken.

Het is noodza­ke­lijk dat eind­ex­ploitanten van films en series, in ieder geval stream­ing­di­en­sten, verplicht worden om finan­cieel bij te dragen aan de productie, marketing en promotie van nieuwe produc­ties van eigen bodem. Neder­landse film­makers kunnen zich op hun beurt met behulp van deze finan­ciële middelen en vanuit een meer gelijk­waardige positie inzetten voor een beter en hoog­waardiger produc­tiek­li­maat en een volwassener filmindustrie.

Daarbij rekenen wij graag op de steun van de regering en parlement, zodat er voor het Neder­lands publiek ook in de komende jaren een grote vari­atie aan herken­bare verhalen over de wereld om ons heen te zien is.

_______________________

Marleen Slot (1981) is oprichter van Viking Film. Naast haar werk als producent maakt zij zich sterk voor verbetering van het (inter)nationale filmbeleid.
In nauwe samenwerking met filmmakers produceert Viking Film kwaliteitsfilms voor zowel de nationale als internationale markt met een speciale focus op arthouse en animatiefilms. Het bedrijf heeft speelfilms ge(co)produceerd van vooraanstaande filmmakers van over de hele wereld, waaronder DIRTY GOD (Sacha Polak, Sundance World Dramatic Competition en openingsfilm IFFR, 2019), ROJO (Benjamin Naishtat, TIFF Platform en San Sebastian 2018) en NEON BULL (Gabriel Mascaro, Venice Orizzonti en TIFF Platform 2015).
In 2020 richtte Marleen Slot samen met regisseur Mascha Halberstad de Holy Motion Studio op in Arnhem. De 600m2 grote animatiestudio is gespecialiseerd in stop motion animatie en wordt momenteel ingezet voor de opnames van hun eerste geanimeerde speelfilm, DE WRAAK VAN KNOR.